Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych - związkowcy na umowach cywilnoprawnych

Obowiązująca od 23 maja 1991 r. ustawa o związkach zawodowych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1881) wymagała ingerencji ustawodawcy ze względu na niezgodność z Konstytucją i standardami Międzynarodowej Organizacji Pracy.  Podstawowy zarzut kierowany wobec obowiązującej ustawy dotyczył tego, że ograniczona była możliwość tworzenia związków zawodowych i wstępowania do nich do pracowników bez względu na podstawę stosunku pracy, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, gdy nie byli pracodawcami. Jak z powyższego wynika, samozatrudnieni i inne osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych nie mogły korzystać z wolności koalicji związkowej. 

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny w dniu 2 czerwca 2015 r. (sygn. akt K 1/13) doszedł do wniosku, że art. 2 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych jest niekonstytucyjny ponieważ ogranicza wolność zrzeszania się w związkach zawodowych osobom wykonującym pracę zarobkową, które nie zaliczają się do jednej z trzech kategorii podmiotów wymienionych w powyższym przepisie. Jednocześnie, Trybunał uznał, że ciążący na ustawodawcy obowiązek urzeczywistnienia wolności zrzeszania się w związkach zawodowych musi polegać na przyznaniu możliwości tworzenia związków i wstępowania do nich wszystkim osobom, które na gruncie konstytucyjnym mogą być zaliczone do kategorii pracowników.

Podobny wniosek już w 2012 r. sformułował wobec Polski Komitet Wolności Związkowych Międzynarodowej Organizacji Pracy wydając rekomendacje (sprawa Polski Nr 2888) o konieczności rozszerzenia prawa koalicji związkowej i ochrony działaczy związkowych na osoby pozostające w zatrudnieniu cywilnoprawnym w nastepującym zakresie:  

• Komitet  zwrócił się do rządu o podjęcie niezbędnych kroków w celu zapewnienia, by wszystkim osobom zatrudnionym, bez jakiegokolwiek rozróżnienia, łącznie z osobami samozatrudnionymi oraz zatrudnionymi na podstawie umów cywilnoprawnych, przyznano prawo tworzenia i przystępowania, wedle swego wyboru, do organizacji w rozumieniu Konwencji Nr 87.
• Przypominając, że Konwencja Nr 98 chroni wszystkie osoby zatrudnione i ich przedstawicieli przed aktami dyskryminacji dążącymi do naruszenia wolności związkowej w dziedzinie pracy oraz że jedyne dopuszczalne wyjątki od jej stosowania dotyczą policji, sił zbrojnych i urzędników państwowych zaangażowanych w administrowanie państwem, Komitet zwrócił się do rządu o zapewnienie, by wszystkie osoby zatrudnione i ich przedstawiciele doznawały odpowiedniej ochrony przed wszelkimi aktami dyskryminacji dążącymi do naruszenia wolności związkowej w dziedzinie pracy, niezależnie od tego, czy osoby te mieszczą się w definicji pracowników przyjętej w Kodeksie pracy, czy też nie.
• Komitet zwrócił się do rządu, by ten dokonał zmiany ustawy o związkach zawodowych tak aby zapewnić osobom wykonującym pracę nakładczą by mogli tworzyć organizacje i przystępować do nich wedle własnego wyboru.

Ustawa o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw, która obecnie jest już przyjęta przez Radę Ministrów, w swoim założeniu dostosowuje przepisy związkowe do stanu zgodnego z Konstytucją oraz standardami MOP. Nowelizacja jest obszerna oraz w stosunku do obecnych przepisów rewolucyjna. Pełna treść procedowanego aktu prawnego wraz z uzasdnieniem znajduje się na stronie MRPiPS. Ze względu na nowe podmioty mające uzyskać na jej podstawie uprawnienia związkowe, zmianie ulegną przepisy dotyczące także uprawnień związkowych nowych podmiotów wolności związkowej. Vacatio legis ustawy to, co do zasady, 6 miesięcy, a więc wejścia w życie nowych regulacji należy spodziewać się w pierwszej połowie następnego roku do czego warto przygotować się wcześniej.

M.Rycak Kancelaria Prawa Pracy i HR oferuje Państwu szkolenia w zakresie planowanej nowelizacji. Pragniemy podkreślić, że zarówno dr Magdalena Rycak jak i dr Ewa Podgórska-Rakiel od początku prac nad nowelizacją ustawy o związkach zawodowych, brały udział w pracach nad zmianami w Zespole Rady Dialogu Społecznego do spraw Prawa Pracy. 

Zachęcamy do kontaktu w sprawie szkoleń przez formularz kontaktowy.   

EPR